Growmach is part of the Informa Markets Division of Informa PLC
This site is operated by a business or businesses owned by Informa PLC and all copyright resides with them. Informa PLC's registered office is 5 Howick Place, London SW1P 1WG. Registered in England and Wales. Number 8860726.
Nisan Ayı Konuğu : Prof. Dr. Can Ertekin
Dünya nüfusu Birleşmiş Milletler tarafından Kasım 2022'de yapılan açıklamaya göre 8 milyarı aşmıştır. Türkiye nüfusu ise aynı yıl toplam 85.3 milyon olarak verilmiştir. Bu nüfusun beslenme ihtiyacı devam ettiği sürece tarımın önemli rolü de devam edecektir. Tarım, tüm dünya nüfusu için büyük önem taşımaktadır, insanoğlunun varoluşundan beri temel kaynaktır ve dünyadaki hiçbir oluşumdan etkilenmeden süreklilik istemektedir. Bunun yanı sıra, dünyada her geçen gün daha fazla sayıda insanın açlık çektiği de unutulmamalıdır.
Ülkemizde tarımsal üretim miktarları değerlendirildiğinde; 2022 yılında yaklaşık olarak tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde 70.2 milyon ton, sebzelerde 31.6 milyon ton, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde 26.8 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Tarımsal gayrisafi yurt içi hasıla değeri de cari fiyatlarla 2022 yılında 58.5 milyar dolar olarak verilmiştir.
Belirtildiği gibi nüfusun sürekli artışına karşın, tarımsal istihdamın düşmesi, çiftçilikle uğraşan nüfusun yaşlanması, hem tarımsal arazilerin hem de su kaynaklarının azalması sonucunda birim alandan daha verimli bir üretimin elde edilmesi ihtiyacı kaçınılmazdır. Bu amaçla da tüm yeni teknolojilerin kullanılması zorunluluk haline gelmiştir.
Tarımsal mekanizasyon, tarımsal üretimde tüm tarımsal girdilerin etkinliğini artırmak, ekonomikliğini sağlamak ve çalışma koşullarını iyileştirmek bakımından büyük önem taşımaktadır. Tarımsal mekanizasyon denildiğinde ilk akla gelen temel araç, aynı zamanda tarımın ana kuvvet kaynağı traktördür, ancak gerekli her türlü işlemlerin yapılmasında kullanılan ekipmanları da unutmamak gerekir.
Ülkemizdeki traktörlerin sayısı 1988 yılında 654 bin adet iken, 2022 yılında 1.5 milyon adete, 2000 yılında 12.5 bin adet olan biçerdöver sayısı 2022 yılında 20.2 bin adete, 2003 yılında 9 bin adet olan balya makinası sayısı 2022 yılında 34 bin adete, aynı yıllarda meyve hasat makinası 122 adetten 31.7 bin adete, pamuk toplama makinası 2003 yılında 31 adet iken, 2022 yılında 1532 adete yükselmiştir. Bu sayısal artışın yanı sıra aynı zamanda hem traktörlerde hem de tarım makinaları ekipmanlarında büyük gelişmeler olmuştur. Örneğin traktör düşünüldüğünde ağırlıklarında sürekli bir azalma, güçlerinde ise artış olmuştur. İlk traktörlerde sadece çeki işleri yapılırken, modern traktörler kullanılarak tüm tarımsal faaliyetleri gerçekleştirebilecek kabiliyete sahiplerdir. Bununla beraber sadece arkadan çekilen ekipmanlar için uygunken, bugün asılır tip, traktör önüne ya da yanına bağlanabilen, traktöre monte edilebilen ekipmanlarla da çalışabilmektedirler. Traktör kaldırma mekanizmaları önce elle çalıştırılmış, sonra mekanik, günümüzde ise değişik yetenek ve özelliklerde hidrolik sistemlerden yararlanılmaktadır. Bu gelişmeleri saymakla bitiremeyiz, halen devam eden gelişmeler operatörün rahat ve güvenli bir şekilde çalışmasını ve yakıt ekonomisi açısından da cimri olması konusunda çalışıldığını vurgulamalıyız.
Tarım makinalarının kullanımı ile iş verimi nasıl etkilenir sorusuna birkaç örnek vermeye çalışalım.
• El ile dikimde bir işçi dakikada 6, saatte 360 fide dikebilir. Potlu (topraklı) fide dikim makinaları kullanıldığında yine saatte 1000-1200 fide, topraksız fide dikim makinalarında ise 1200-1500 fide dikilebilir.
• Pamuk hasadının elle yapılması durumunda günlük 14-15 saatlik işçilik ile maksimum 250 kg pamuk toplanabilmektedir. Traktörün arkasına bağlanan 2 sıralı pamuk toplama makinası ile saatte 0.5 hektar, yaklaşık 500 kg verim kabul edilirse saatte 2500 kg, kendi yürür 4 sıralı pamuk hasat makinası ile saatte 1 dhektar veya 5 ton, 6 sıralı makine ile saatte 3 hektar veya 15 ton hasat etmek mümkündür.
• Bilindiği gibi çapalama işi de çok yorucu ve zaman alıcı bir işlemdir. Az otlu bir tarlada boğaz doldurma işi ile beraber çapa yapan bir kişi yaklaşık 8 saatte 0.16 hektar, sadece ot çapası yapıyorsa 0.32 hektar iş yapabilmektedir. Traktör ile çekilen 3 sıralı kültivatör ile yabancı ot mücadelesi ve boğaz doldurma işlemi ile 8 saatte 6 hektar, 5 sıralı kültivatör ile aynı sürede 10 hektar arazi işlenebilmektedir.
• Özellikle bu yılın gündeminde olan kuraklık konusunda da suyun daha verimli kullanılmasını sağlamak için tarımsal mekanizasyon ekipmanlarının yani bir damla veya yağmurlama sulama sisteminin kullanılması gerekliliğini belirtmek gerekir. Bu örneklerin sayısı istenildiği kadar artırılabilir, makine kullanımı ile iş veriminin kat kat artacağı, böylece işgücü, girdi, zaman ve üretim maliyetlerinden tasarruf edileceği açıktır.
Unutulmaması gereken bir diğer konu ise yapılacak işe uygun ekipman seçilmesi, mekanizasyon planlanmasında ve kullanımında önemli bir faktördür. Ayrıca traktörün de işletme büyüklüğüne uygun seçilmesi, kullanılacak ekipmanların da traktöre uyumlu olması önemlidir. Böylece bu makinelerin toplam işletme masraflarının önemli bir kısmını oluşturan yakıt sarfiyatı önemli düzeyde düşecektir. Sadece toprak işleme derinliğinin 20 cm’den 25 cm’ye çıkarılması ile yakıt tüketiminin yaklaşık %25 artacağı belirtilmektedir. Bu nedenle en yüksek verimi sağlamak için doğru traktör ve ekipman kullanılmasının yanında, doğru ayar ve düzenli bakımla birlikte, deney raporları, kullanıcı yorumları ve imalatçı tavsiyeleri büyük önem taşımaktadır.
Bunların yanı sıra doğaya az müdahale ve en düşük çevre tahribatıyla kısa sürede gerçekleştirilebilecek geleneksel yöntemler yerine çağdaş, gelişmiş üretim teknolojilerine uygun ekipmanların kullanılması gerekmektedir. Bu geleneksel makinaların yerine hassas tarım makinalarının veya bir başka deyişle akıllı tarım makinalarının kullanımları da son yıllarda büyük önem kazanmıştır. Bu dönemde traktörler ile beraber çalışan tarım makinaları ekipmanları uydularla iletişim halinde olacaklar. Operatörler tarlanın hangi bölgesinde nasıl bir ilaçlama veya gübreleme yapacaklarını, toprağın durumunu ve tahmini hasat zamanını önceden görebileceklerdir. Böylece çiftçinin iş yükü de azalacak, çevre korunarak verimlilik artışı da sağlanacaktır. Otomatik dümenleme düzeni düşünüldüğünde ise, hava şartlarından etkilenmeden, gece bile sıra aralarında hiç boşluk bırakmadan ya da üst üste bindirmeler olmadan toprak işlenebilecek ilaç ve gübre tasarrufları sağlanabilecektir. Tarımsal ilaçlama düşünüldüğünde, 8 km/h ilerleme hızı ile giden bir tarla pülverizatörü 12 m iş genişliğine sahip ise saatte 50-60 dönüm, 24 m iş genişliğine sahip ise 11-12 hektar ilaçlama yapabilmektedir. Buna karşın, 5 m iş genişliğine sahip bir dron ile saatte 6 hektar, 10 m iş genişliğine sahip bir dron ile ise 17-20 hektar ilaçlama yapılabilmektedir.
Sonuç olarak, tarımda uygun tarımsal mekanizasyon ekipmanlarının kullanılması ile daha az çevre kirliliğinin yanı sıra daha düşük maliyetle daha fazla ürün üretilmesi mümkündür. Yazımı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1925 yılında Kastamonu’da çiftçilerle yaptığı konuşma ile tamamlamak istiyorum; “Ben de çiftçi olduğumdan biliyorum. Makinesiz tarım olmaz. El emeği güçtür. Birleşiniz. Birliklerle makine alırsınız. Yılda yüz dönüm ekeceğinize on katı, yüz katı fazla ekersiniz”.
ÖZGEÇMİŞ
Prof. Dr. Can Ertekin, 1970 yılında Karşıyaka/İzmir’de doğdu. 1991 yılında Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümünde Lisans, 1995 ve 2001 yıllarında Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümünde Yüksek Lisans ve Doktora eğitimini tamamladı. 2006 yılında Doçent, 2012 yılında Profesör unvanlarını aldı. Yaklaşık 180 adet İngilizce ve Türkçe basılmış Uluslararası/Ulusal makalesi bulunmaktadır. Halen Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi olarak görev yapmaktadır ve Tarım Makinaları Derneği Yönetim Kurulu Başkanıdır.
Copyright © 2025. All rights reserved. Informa Markets, a trading division of Informa PLC.